Jak powinna wyglądać dieta cukrzycowa

Cukrzyca typu II to przewlekła choroba metaboliczna, która zaburza gospodarkę węglowodanową organizmu. Niestety, dotyka coraz większej ilości osób na całym świecie, a jej objawy rozwijając się latami często są bagatelizowane. W poniższym artykule omówimy podstawowe zasady diety cukrzycowej. Zapraszamy do lektury i zachęcamy do konsultowania swojego planu diety z lekarzem oraz dietetykiem.

Dieta cukrzycowa

Celem diety cukrzycowej jest metaboliczne ustabilizowanie choroby oraz zapobieganie lub redukcja jej powikłań. Dieta cukrzycowa opiera się na dwóch podstawowych wskaźnikach indeksie glikemicznym (IG) oraz ładunku glikemicznym (ŁG).

Indeks glikemiczny mówi o tym w jakim stopniu wzrośnie stężenie poziomu glukozy we krwi w ciągu dwóch godzin po spożyciu porcji określonego pokarmu, który zawsze zawiera 50g węglowodanów przyswajalnych. Zależnie od produktu spożywczego porcje zawierające dokładnie 50g węglowodanów przyswajalnych będą większe lub mniejsze. Jako punkt odniesienia przyjęto 50g glukozy dla której IG wynosi 100.

Na podstawie indeksu glikemicznego produkty spożywcze szeregujemy na trzy grupy:

• < 55 – produkty o niskim indeksie glikemicznym
• 56-70 – produkty o średnim indeksie glikemicznym
• > 70 – produkty o wysokim indeksie glikemicznym

Dieta cukrzycowa powinna opierać się na produktach posiadających niski indeks glikemiczny oraz okazjonalnie wykorzystując produkty o średnim indeksie glikemicznym. Teoretycznie zabronione są produkty o wysokim indeksie glikemicznym. Niestety, indeks glikemiczny nie uwzględnia wielkości porcji produktu spożywczego jaka jest zjadana przez chorego, co może doprowadzić do błędnego stosowania diety. Niektóre produkty o wysokim IG zwyczajowo są zjadane w porcjach, które nie spowodują gwałtownego wzrostu glikemii. Doskonałym przykładem jest arbuz, którego IG=72 (produkt o wysokim indeksie glikemicznym), jednak arbuz w 90% składa się z wody i aby dostarczyć niebezpieczną ilość węglowodanów musielibyśmy jednorazowo zjeść 600 g tego warzywa. Z drugiej strony przy innych produktach o niskim/średnim indeksie glikemicznym łatwo przekroczyć ilość bezpieczną dla cukrzyka zjadając po prostu za duża ich porcję np. pieczywo razowe.

Ładunek glikemiczny to wskaźnik, który uwzględnia zarówno ilość węglowodanów w danej porcji, jak i jego skład pod względem zawartości błonnika pokarmowego. Ładunek glikemiczny stanowi uzupełnienie indeksu glikemicznego, a jest obliczany z poniższego wzoru:

ŁG= IG x zawartość węglowodanów przyswajalnych w określonej porcji produktu (węglowodany ogółem - błonnik pokarmowy)/100

Ze względu na wysokość ładunku glikemicznego produkty spożywcze możemy podzielić na trzy grupy:

● < 10 - produkty o niskim ładunku glikemicznym

● 11-19 - produkty o średnim ładunku glikemicznym

● ≥ 20 - produkty o wysokim ładunku glikemicznym

Czynniki wpływające na wchłanianie glukozy do krwi

Czy posiadając wiedzę o indeksie glikemicznym oraz ładunku glikemicznym możemy samodzielnie przygotować dietę cukrzycową? Niestety, nie jest to takie proste. Powyżej opisywane wskaźniki nie uwzględniają wszystkich zmiennych, choćby tego, że posiłki składają się z kilku/kilkunastu składników w różnych proporcjach, których dodatek potrafi znacząco zmienić charakter całego posiłku. Na wchłanianie węglowodanów wpływa także konsystencja potrawy, stopień rozdrobnienia składników, stopień dojrzałości użytych warzyw i owoców, rodzaj obróbki technologicznej oraz odstępy pomiędzy spożywanymi posiłkami. Czasem dodatek zdrowego tłuszczu lub składnika bogatego w błonnik pokarmowy może przemienić potrawę zakazaną dla cukrzyka w perfekcyjne danie diety cukrzycowej. Dlatego tak ważnym elementem leczenia cukrzycy jest edukacja żywieniowa pacjenta oraz współpraca z dietetykiem.

Masa ciała a cukrzyca

Badania naukowe potwierdzają, że spadek masy ciała o 10 kg u cukrzyków z nadwagą powoduje obniżenie poziomu glukozy na czczo aż o 50% oraz spadek śmiertelności z powodu cukrzycy typu II o 30%. Dieta cukrzycowa powinna być dopasowana do aktualnego zapotrzebowania energetycznego pacjenta, zazwyczaj dieta cukrzycowa jest jednocześnie dietą redukcyjną.

Produkty zakazane i dozwolone

Z diety cukrzycowej wykluczamy:

• cukier, miód, syrop klonowy i tradycyjne słodycze,
• białe pieczywo, pieczywo cukiernicze, makarony, kluski, drobne kasze, biały ryż,
• słodkie napoje, owocowe soki i nektary owocowe, alkohol,
• większość słodkich owoców, owoce konserwowe i suszone, tradycyjne przetwory owocowe,
• warzywa skrobiowe takie jak ziemniaki, buraki, kukurydza,
• tłuste i wysokoprzetworzone mięso, szczególnie czerwone,
• produkty typu fast food.

Dieta cukrzycowa powinna być bogata w produkty o niższej zawartości cukru oraz bogate w błonnik pokarmowy. Zaleca się:

• pełnoziarniste pieczywo, makarony, grube kasze, grube naturalne płatki, brązowy ryż,
• warzywa niskoskrobiowe,
• rośliny strączkowe,
• produkty mleczne bez dodatku cukru,
• jaja,
• chude mięso, szczególnie białe,
• ryby,
• owoce o niskiej zawartości cukru, mniej dojrzałe,
• oleje roślinne.